Hát Văn, Đạo Mẫu Việt Nam - Bảo tồn văn hóa Dân tộc

Cô Mười Đồng Mỏ, hay Cô Mười Mỏ Ba được thờ ở Đền Mỏ Ba - Huyện Đồng Mỏ - Lạng Sơn. Đền Mỏ Ba là nơi thờ chính là Chầu Mười Đồng Mỏ và Cô Mười Đồng Mỏ.



Cô Mười Đồng Mỏ theo hầu Chầu Mười Đồng Mỏ, có công cùng chầu Mười giúp vua Lê đánh giặc Minh và tiêu diệt đội quân của Liễu Thăng. Thần tích về Cô Mười và Chầu Mười rất ít, hầu như không thấy trong các tài liệu
Theo Văn Cô Mười thì Cô Mười là một thánh cô xinh đẹp " Hình dung nhan sắc ai mà dám đương". Cô luôn miệng cười rất gần gữi: "Cô Mười Nhan sắc miệng cười nở hoa". Cô mặc: "Về đồng mặc áo vàng tươi; đai hoa, khăn thắt đúng người Sơn Trang". Vì thế, người đời và Thánh Mẫu đã phải thốt lên:
Cô Mười đẹp tựa sao sa
Cô đẹp như sao Bắc Đẩu - Ngân Hà
Đồng Mỏ - Cô Mười vào ra
Mẫu khen Cô đẹp nhất tòa Sơn Trang

Cô mười đẹp tựa Hằng Nga
Hằng Nga kém sắc, Tây Thi kém tài
Trên ngàn có một không hai
Khi xưa Cô vốn là người thần tiên

Cô Mười Đồng Mỏ còn đủ tài cầm kỳ thi họa:
Nắng nghe tiếng nhật, tiếng khoan
Cô Mười Đồng Mỏ đánh đàn ca ngâm
Khi gió mát lúc êm trời
Khi Cô dệt lụa, lúc lại quay tơ
Thanh nhàn hái lá đề thơ
Chơi chùa Non Nước lững lờ vào ra